Je hebt er vast al veel over gehoord: na 8 jaar gaat de Belastingdienst weer handhaven op schijnzelfstandigheid. Dat zorgt bij veel zelfstandigen voor kopzorgen, want wat betekent dit nu precies en in hoeverre kan dit gevolgen hebben voor jouw onderneming?
Met de groei van het aantal zelfstandigen in Nederland is er ook steeds vaker sprake van schijnzelfstandigheid. Een persoon doet zich voor als zzp’er, terwijl diegene eigenlijk niet voor zichzelf werkt maar in dienst van de opdrachtgever. De zzp’er geniet zo van de belastingvoordelen van het ondernemerschap en de opdrachtgever hoeft geen loonheffingen af te dragen. Win/win, toch? Tja, voor die partijen wel, maar daarbuiten wordt er een ongelijk speelveld gecreëerd tussen werknemers en zelfstandigen.
Wet DBA
Om schijnzelfstandigheid tegen te gaan is al in 2016 de wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) aangenomen. Het doel van deze wet is het bieden van richtlijnen voor de beoordeling van de werkverhouding tussen een opdrachtgever en een zelfstandige. Als blijkt dat deze niet voldoet aan de richtlijnen dan is er sprake van een loondienstverband, met alle gevolgen van dien.
Op dit moment is er een handhavingsmoratorium van kracht op de wet DBA. Dit betekent dat er wel gecontroleerd kan worden op deze arbeidsrelaties, maar dat de Belastingdienst geen boetes of naheffingen op mag leggen. Dit mag alléén als het vermoeden bestaat dat er met opzet gehandeld is. Vanaf 1 januari 2025 vervalt deze beperking en zal de Belastingdienst de wet DBA volledig handhaven.
Beoordeling arbeidsrelaties
Om de arbeidsrelatie te bepalen wordt met name gekeken naar hoe jij als zelfstandige in een organisatie werkt en of er sprake is van een gezagsverhouding tussen jou en de opdrachtgever. Kan je bijvoorbeeld je eigen uren bepalen? Werk je onder een leidinggevende of ben je vrij om je eigen werk in te delen? Kan je eventueel iemand anders de opdracht laten uitvoeren? Kortom: functioneer je als werknemer of als zelfstandige?
Tot op heden werken veel ondernemers met modelovereenkomsten waarin wordt vastgelegd op welke manier een opdracht uitgevoerd wordt. Deze vooraf goedgekeurde arbeidsrelaties bieden meer duidelijkheid over de verantwoordelijkheden van de opdrachtgever en de zelfstandige. Maar deze modelovereenkomsten worden niet meer goedgekeurd door de Belastingdienst en bieden dus geen uitkomst meer. In plaats van te kijken naar een vooraf vastgelegde werkrelatie wordt er nu gekeken naar de daadwerkelijke werkzaamheden. Aan de hand daarvan wordt bepaald of de opdracht als zelfstandige is uitgevoerd.
Ter vervanging van de modelovereenkomsten is wel een webmodule ontwikkeld waarmee opdrachtgevers na kunnen gaan of er sprake is van een loondienstverband of niet. Daarnaast wordt er rekening gehouden met nog lopende overeenkomsten.
Schijnzelfstandigheid, en nu?
Stel, er wordt geconstateerd dat je de opdracht niet als zelfstandige uitgevoerd hebt en er dus sprake is van een loondienstverband. Dan hadden over jouw inkomsten loonheffingen ingehouden moeten worden en had je opdrachtgever deze moeten afdragen, net als over een normaal salaris. Deze zullen nu alsnog afgedragen moeten worden. Ook is er een kans dat er naheffingen opgelegd worden voor het niet op tijd aangeven van deze bedragen. Dit zijn gevolgen die met name voor de opdrachtgever gelden. Voor jou als ondernemer kan dit betekenen dat je niet meer als ondernemer gezien wordt voor de inkomstenbelasting.
Vooralsnog ligt de focus van de Belastingdienst op het controleren van arbeidsrelaties aan de hand van boekonderzoeken bij opdrachtgevers.
Meer duidelijkheid met een nieuwe wet
Op dit moment vinden velen dat de wet DBA nog onvoldoende aangeeft wanneer er nu juist wel of geen sprake is van schijnzelfstandigheid. Daarom is de overheid van plan om per 1 januari 2026 een nieuwe wet aan te nemen: de wet ter Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden (VBAR). Hiermee moet een duidelijker toetsingskader komen voor arbeidsrelaties. De precieze inhoud van deze wet is nog niet vastgelegd.
Kortom: opdrachtgever en opdrachtnemer zijn zelf verantwoordelijk voor de juiste contractvorm. Twijfel je over je eigen situatie? De Belastingdienst biedt een aantal richtlijnen waarmee je meer inzicht krijgt in je huidige werkrelatie. Denk je dat dit invloed gaat hebben op je inkomstenbelasting? Dan kan je altijd terecht bij je boekhouder.
